Milyonlarca memur, SSK’lı, Bağ-Kur’lu, tarım sigortalısının merakla beklediği emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesinde nihayet dönemece girildi. Yasal düzenlemeyle 8 Eylül 1999’dan Evvel başlayanlardan 20 yılını dolduran bayanlar, 25 yılını dolduran erkekler ıslak şartı aranmadan emekli olabilecek ve prime dayalı bir sistem getirilecek. Böylelikle kuralları tamamlayacak olanlar da kademeli emekli olacak. EYT’yi bekleyenlerin birinci adımda hizmet dökümünü çıkararak kapsamlı bir inceleme yapması gerekiyor.
EYT İÇİN KIYMETLİ KRİTER; nihayet GÜNLER
Son 2520 gün hangi statüden emekli olunacağını belirleyecek. Bu tarihten Evvel sigortalı olanların SSK’dan emekli olabilmesi için 5 bin güne ulaşması gerekiyor.
İşe girişi olup primi yatırılmayanlar için Vakit aşımı mühleti olmayıp, dava açma hakkı bulunuyor. Çırak, stajyer olmadığı halde sigorta başlangıcı bu halde gösterilenler de Deva açarak itiraz edebilir.8 Eylül 1999’dan Evvel yapılan askerlik için yapılacak borçlanma altın kıymeti taşıyor. Örneğin, 2001 yılında işe girmiş lakin 1998 yılında askerlik yapmışsa borçlanıp öne çekebilir. Bu tarihten Evvel banka sandıklarına tabi olanlar da emekli olabilecek. 18 yaşından küçükken ödenen primler, prim ödeme gün sayısına iç ediliyor ve ayrıyeten işe giriş tarihi emeklilik yaşının tespitinde dikkate alınıyor.
Kasım sonunda açıklanması beklenen EYT yasası evvelki emeklilik planlaması yapmaya başlayanların merak ettikleri kimi soruların cevapları şöyle:
1- Noksan prim günlerimi Yasa çıkmadan, şimdiden borçlanmamda fayda Mevcut mı?
EYT’yi beklerken hizmet dökümünü çıkararak birinci adımı atabilirsiniz. Doğum, askerlik borçlanması için yasanın çıkmasını beklemekte fayda var. Böylelikle ne kadar gün gün sayısına gereksiniminiz olacağını göreceksiniz. Gereksiniminiz olan prim gün sayısı kadar borçlanmış olacaksınız. Taban fiyatın brütünün yüzde 30’unu, yurtdışında borçlanma yüzde 40’ını borçlanabilirsiniz. 1 Ocak 2023 tarihine kadar borçlanma fiyatları değişmeyeceği için bir zararınız da olmayacak.
2- Doğum borçlanması işe başlangıç tarihini öne çeker mi?
Doğum borçlanması yaşı düşürmez, prim ödeme gün sayısını artırır. İki yıllık doğum borçlanması iki Yıl erken emeklilik hakkı doğurur. Lakin bu durum sadece staj girişi ile birinci defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi meyyitin mühlet içindeki doğumların borçlanılması için geçerli. öteki doğum borçlanmalarında sadece prim ödeme gün sayısı eklenir, emeklilik yaşı değişmez. Sigortadan sonra doğan 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 720 gün kazanılabiliyor. Böylelikle üç çocuk için borçlanan bayan sigortalı 2160 gün kazanıp Noksan primini tamamlayarak EYT’li olabilir.
3- Askerliği 1998 yılında yapanın sigorta başlangıç tarihi öne çekilir mi?
Askerlik borçlanmasıyla sigortalılık başlangıç tarihi borçlandırılan gün sayısı kadar geriye çekiliyor. Bu durum ıslak olarak daha erken bir tarihte emeklilik imkanı sağlıyor. Örneğin; 2001 yılında işe girmiş lakin 1998 yılında askerlik yapmışsa borçlanıp öne çekebilir.
4- 1997 yılında işe teşebbüs görünüyor lakin primim yatırılmamış bu durumda ne yapmalıyım?
İşe girişiniz Mevcut fakat prim yatırılmadıysa dava açmanız gerekiyor. Fiilen 8 Eylül 1999 öncesi çalışıp lakin sigorta girişi geç yapıldıysa da dava açma var. Her iki durumda da Vakit aşımı müddeti bulunmuyor. Fakat bu tarihten Evvel işe girdiniz lakin hiçbir biçimde sigorta girişiniz yapılmadıysa hak düşürücü mühlet nedeniyle dava açamazsınız. Yine stajyer, çırak olmadığı halde bu türlü başlatılanların da itiraz hakkı var. Prim dokümanları olan SGK’ya olmayanlar da mahkemeye başvurarak hizmet tespitine gitmeli.
5- İşe giriş tarihim Nisan 1999, geçen Yıl yurtdışı borçlanması yaptım yaşı bekliyorum, EYT’den yararlanabilecek miyim?
Türkiye’nin 18 ülkeyle toplumsal Emniyet mutabakatı bulunuyor. Yurtdışındaki Türk vatandaşları da borçlanma ile EYT’li olabilir.
6- EYT kapsamında olanlar hangi statüden emekli olacak?
Hizmet dökümünde nihayet 2 bin 520 gün hangi statüden (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) belirleyici olacak. EYT belirlenirken Türlü kurumlardan sigortalı çalışanlar da değerlendirmeye alınıyor. mesela düzenleme işe başlangıç tarihi 1999 öncesi banka sandıklarında olanları da kapsayacak. Bağ-Kur kapsamında işyeri açıp, şirket ortağı olup primlerini yatırmadığı için dondurulan günler yine kazanılabilecek. Geçmiş günlerini ihya edecek olanlar muhtaçlıkları olan prim gün sayısı kadar taban fiyat üzerinden ödeme yaparak prim ekletebilecek.
7- 18 yaşından Evvel yapılan sigorta emekliliği öne çeker mi?
1 Nisan 1981’e kadar 18 yaşından küçükken yapılan sigorta müddeti açısından başlangıç sayılıyor. 18 yaşından küçükken ödenen primler prim ödeme gün sayısına iç ediliyor, işe giriş tarihi emeklilik yaşının tespitinde dikkate alınıyor. Bu tarihten sonra yapılan sigortada 18 yaşın doldurulduğu tarih dikkate alınıyor.1 Nisan 1981-8 Eylül 1999 tarihleri ortasında emeklilik açısından sigorta başlangıcı tarihi için 18 yaşın doldurulduğu tarih arınıyor. 18 yaştan Ufak başlangıçlar sigortalılık başlangıcı açısından dikkate alınmıyor.
8- Emeklilikte 2520 kuralı nedir?
Emeklilikte çalışılan en nihayet ödenen 2520 gün prim ödemesi içinde hangi sigortalılık statüsünde prim ödendiğine bakılıyor. Bu mühlet içinde SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı sistemlerinden hangisinde Çok prim ödendiyse o toplumsal Emniyet sistemi üzerinden emekli olunacağı manasına geliyor.
EYT kapsamında emekli olacaklar için de emeklilik süreçleri bu müddette hangi statü daha Çok ise ona nazaran yapılacak.
HAZAL ATEŞ
Yorum Yok