Anayasa Mahkemesi, CHP tarafından yapılan müracaat üzerine 9.11.2022 tarihinde; 14 Şubat 2022 tarih ve 31750 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7354 sayılı Öğretmenlik Uğraş Kanununun kimi kararlarının iptallerine ve yürürlüklerinin durdurulmasına temelden karar verilmesi için toplanacaktır.
Eski Kanunda ve ilgili mevzuatında Hizmet İçi Eğitimlere puan veriliyor iken yeni Kanuna nazaran ilgili mevzuatında ise Meslek Basamakları İmtihanına başvurabilmek için;Uzman Muallim ve Başöğretmenlik unvanı için müracaatta bulunacak öğretmenlerin; Eğitim Öğretim ve Rehberlik Çalışmaları, İdareye İştirak ve Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları olmak üzere bu alanların her birinden bir misyonun yapılması gerekmektedir. Uzman Muallim unvanı için öğretmenlerin 180 saatlik, başöğretmen unvanı için ise uzman öğretmenlerin 240 saatlik eğitimi tamamlamaları gerekmektedir.
Eski Kanunda Muallim takım sayısı içinde, başöğretmenliğe % 10, uzman öğretmenliğe % 20 kontenjan Mevcut iken yeni Kanunda Gerekli kuralları taşıyan ve imtihanda başarılı olan bütün öğretmenler ilgili unvana sahip olmaktadır.
Eski kanunda İmtihan ÖSYM’ce yapılmak iken yeni Kanunda imtihanı MEB kendisi yapmaktadır.
Bilindiği üzere Eski kanun hakkında Anayasa Mahkemesi 21/5/2008 tarih ve E.2004/83, K.2008/107 sayılı kararını vermiştir.
Bu Karar ışığında; Meslek basamakları imtihanı mı, öğretmenlik mesleğinin meslek basamaklarına ayrılması mı Anayasaya muhalif?;
1-HİZMET İÇİ EĞİTİMLERE PUAN VERİLMESİ İSTİKAMETİNDEN;
“Kariyer basamaklarında yükselmedeki kıymetlendirme puanının % 20’lik eğitim kısmı içerisinde yer Meydan hizmet içi eğitime katılmada öğretmenin iradesinin belirleyici olmadığı anlaşılmaktadır. Bu durumun, hizmet içi eğitim almak üzere görevlendirilmiş öğretmenlerin, bu kapsama alınmayanlara nazaran meslek basamaklarındaki değerlendirmede öne geçmelerine ve tıpkı hukukî pozisyona sahip öğretmenler ortasında eşitsizliğe yol açacağı açıktır. Hizmetiçi eğitime katılacakların saptanmasında bu eşitsizliği giderici objektif kriterlerin maddede yer almaması nedeniyle kuraldaki “hizmet içi eğitim,” ibaresi Anayasa’nın 10. unsuruna alışılmamıştır. “
2-ÖĞRETMEN TAKIM SAYISI İÇİNDE, BAŞÖĞRETMENLİĞE % 10, UZMAN ÖĞRETMENLİGE % 20 KONTANJAN VERİLMESİ İSTİKAMETİNDEN;
“Kuralda, meslek basamaklarında yükselme şartlarının tümünü sağlasa bile, % 20 ve % 10’luk sınırlama nedeniyle Tüm öğretmenler yükselme imkanına sahip olamayacaklardır. Bakanlar Konseyi’ne tanınan bu oranları bir katına kadar yükseltme yetkisinin kullanılmasında da birebir sonuçla karşılaşılabilecektir.
Anılan oranlar dolduğunda geride kalan öğretmenler, boşalma olana kadar yüzde Çehre muvaffakiyet elde etseler bile, uzman ve/veya başöğretmen hakkını elde edemeyeceklerdir. Bu durum ise yığılmalara, tıkanmalara ve çalışma hayatında aksiliklere neden olabilecektir. Öngörülen kontenjanlardaki yüzdelere giren nihayet şahıslarla tıpkı kıymetlendirme puanına sahip olanların kontenjan dışında kalmaları hali hukuk devleti ve Adalet unsurlarıyla bağdaşmamaktadır.
Bu nedenlerle kural, Anayasa’nın 2. ve 10. unsurlarına terstir.”
1. ve 2. unsur tahlili; AYM’nin üstteki tespitleriyle hizmetiçi eğitme verilen puanlar ile meslek basamaklarında yükselme şartlarının tümünü sağlasa bile, % 20 ve % 10’luk sınırlama yani kontenjan getirilmesi nedeniyle o zamanki kanunun birtakım hususlarını iptal etmiş kanunun belli kurallarının iptali, diğer kurallarını yahut tümünün uygulanmaması sonucunu doğurduğundan, iptal edilen fıkra ve ibarelerinin doğuracağı hukukî boşluk halk faydasını ihlal edici nitelikte görüldüğünden, iptal kararlarının, Kararın Resmi Gazete’de Yayımlanmasından Başlayarak Bir Yıl Sonra Yürürlüğe Girmesine, Oybirliğiyle karar vermiştir.
3-SINAV YAPILMASI TARAFINDAN;
Dava dilekçesinde, imtihanın yapılmasına ait kuralın birinci fıkra için belirtilen münasebetlerle Anayasa’nın 2., 11. ve 90. hususlarına ters olduğu ileri sürülmesine karşın;
Anayasa Mahkemesi; “5204 sayılı Kanun’un 1. unsurunun dördüncü fıkrasında, “Sınav yılda bir kere olmak üzere ÖSYM’ce yapılır.” kararı yer almaktadır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 6. unsurunda özerkliğe ve halk hukuksal kişiliğine sahip olduğu belirtilen Yükseköğretim Şurasına bağlı olarak kurulan öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezinin (ÖSYM), anılan Kanun’un 10. hususunda Yükseköğretim Şurasının tespit ettiği temeller çerçevesinde Dilek üzerine yükseköğretim kurumlarına anket, doçentlik imtihanları iç her seviyede İmtihan ve kıymetlendirme işlerini yapacağı öngörülmüştür.
Kuralda, meslek basamaklarında ölçüt olan imtihanın özerkliğe sahip Yükseköğretim Şurasına bağlı ÖSYM tarafından yapılmasının öngörülmesinin objektif kriterlere nazaran imtihanın yapılması hedefini taşıdığı ve imtihana girecekler bakımından garanti niteliğinde olduğu açıktır. İmtihanın yılda bir sefer olması da, Yasa koyucunun takdir alanı içerisinde kıymetlendirilmesi gereken bir husustur.
Bu nedenle, esas Anayasa’nın 2. hususuna ters değildir.” kararını vermiştir.
Bilendiği üzere eğitim sendikalarınca yönetmeliğin kimi unsurların iptali ve destek olan Kanunun Anayasaya terslik argümanıyla Danıştay’a açılan davalarda; kararı verilmiştir.
Özetle Danıştay; öğretmenlerin meslek basamaklarında ilerlemesinde, yazılı İmtihan sisteminin uygulanmasının halk işçi rejiminde aranan ögelerden biri olan “kariyer” aslıyla uyumlu bulunduğuna karar vermiş ve dava konusu yönetmeliğin iptali istenilen hususların desteği olan Öğretmenlik Uğraş Kanunu’nun ilgili unsurlarının Anayasa’ya muhalif olmadığını düşünmektedir.
4-ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN MESLEK BASAMAKLARINA AYRILMASI TARAFINDAN;
Dava dilekçesinde, 5 Ekim 1966 İLO-Unesco Ortak Evrakındaki Öğretmenlerin Statüsüne Ait Tavsiye Kararında ve 14.6.1973 günlü, 1739 sayılı Kanun’un 43. hususunda öğretmenliğin Özel bir uzmanlık mesleği olduğunun belirtilmesine Karşın öğretmenlik mesleğinin meslek basamaklarına ayrılmasına ait kuralın, Anayasa’nın 90. hususuna, kazanılmış hakları ortadan kaldırması nedeniyle Anayasa’nın 2. ve 11. unsurlarına muhalif olduğu ileri sürülmüş olmasına karşın;
Anayasa Mahkemesi; “Öğretmenler için bilgide ve Amel başarımında müsabakayı ön plana çıkaracak bir teşvik isteminin kurulması gereğinin duyulduğu, bunun sonucu olarak da adaylık devrinden sonra öğretmenlik mesleğinin, öğretmen, uzman Muallim ve başöğretmen olarak üç meslek basamağa ayrıldığı ve öğretmenlerin mesleksel ve şahsî gelişimlerine İmkan ve fırsat tanındığı Anlatım edilmiştir.
1739 sayılı Kanun’un 43. unsurunun birinci fıkrasında Özel bir ihtisas mesleği olduğu belirtilen öğretmenliğin kuralla meslek basamaklarına ayrılması, Yasa koyucunun takdir alanı içerisinde olduğu üzere, getirilen yükselme sisteminin halk işçi rejiminde aranan ögelerden birisi olan “kariyer” aslıyla da uyumlu bulunduğu açıktır.
“Öte yandan, 5204 sayılı Kanun’un münasebetinde belirtilen amaçların yanında mesleği cazip kılmayı amaçlayan bu sistemde öğretmenler bir hak kaybına da uğramamaktadırlar.
“Bu nedenlerle kural, Anayasa’nın 2. unsuruna alışılmamış değildir.” kararı vermiştir.
3. ve 4. husus analizi; AYM’nin üstteki tespitlerinde kararlara katılan ve şerh düşen bütün üyelerce imtihanın yapılması ile ilgili bir hukuksal Sorun belirtilmemiştir.
Sadece öğretmenlik mesleğinin meslek basamaklarına ayrılmasıyla alakalı olarak şerh düşen üyeler özetle; Öğretmenlerin özlük haklarının güzelleştirilmesi ve kıdemli yahut başarılı öğretmenlere daha geniş imkanlar tanınması için, Yasa koyucunun önünde, Anayasa’ya terslik taşımadan da düzenlemeler yapılabilecek Fazla geniş bir takdir alanı bulunduğundan, Meslek ayrımının temel alınması suretiyle öğretmenlik mesleği için farklı oranlarda mali katkı sağlanmasının, öğretmenlerin Temel eğitimde meslek basamakları ile ayrıştırılarak sınıflandırılmasına ve bu ayrımlara dayalı kuralların Anayasa’nın 2., 10. ve 42. hususlarına tersliğine dair şerh düşmüşlerdir.
Dolayısıyla üstte Karar ışığında; Öğretmenlik Uğraş Kanunu tartışması, meslek basamakları imtihanının Anayasaya muhalif olup olmadığına değil, öğretmenlik mesleğinin meslek basamaklarına ayrılmasının Anayasaya alışılmamış olup olmadığına dair yapılacaktır.
Anayasa Mahkemesinin o tarihteki on bir üyesinden şerh düşen beş üyesinin görüşü; öğretmenlik mesleğinin meslek basamaklarına ayrılmasının Anayasaya karşıt olduğuna dairdir. Anayasa Mahkemesi şu Lahza on beş üyeden oluşmaktadır. Buna nazaran sekiz üyenin tıpkı görüşü taşıması halinde Öğretmenlik Meslek Basamakları sistemi Anayasa karşıt bulunarak iptal edilebilecektir.
Ahmet KANDEMİR
Yorum Yok